Καρλ Μαρξ: Ο Άνθρωπος που πέρασε μέσα από την Ιστορία σαν Φλόγα

Αγαπήθηκε. Μισήθηκε. Λατρεύτηκε σαν προφήτης και δαιμονοποιήθηκε σαν εχθρός. Σήμερα, πάνω από 140 χρόνια μετά τον θάνατό του, το όνομά του δεν είναι απλώς γνωστό – είναι μια πρόκληση. Είναι μια μαχαιριά στο κατεστημένο και ταυτόχρονα μια ελπίδα για όσους πιστεύουν ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει.

Αλλάζουμε, όμως; Ή ο Μαρξ ήταν απλώς το πρώτο κεφάλαιο μιας επανάστασης που δεν ήρθε ποτέ;

—

Το Σύστημα που μας Γέννησε και μας Σαρώνει

Ο καπιταλισμός που ο Μαρξ πολέμησε δεν είναι πια εκείνος του 19ου αιώνα. Δεν έχει μόνο εργοστάσια με κάπνα και παιδική εργασία. Έχει αλγόριθμους που σε ελέγχουν χωρίς να το καταλαβαίνεις. Έχει χρηματιστήρια που εξαφανίζουν ζωές με ένα πάτημα κουμπιού. Έχει πολυεθνικές που δεν τις ενδιαφέρει αν θα ζήσεις ή θα πεθάνεις, αρκεί να ψωνίσεις.

Ο κόσμος που ζούμε σήμερα είναι ο κόσμος του Μαρξ. Όχι επειδή κέρδισε – αλλά επειδή είχε προβλέψει κάθε σπιθαμή του.

Η συγκέντρωση του πλούτου; Πιο ακραία από ποτέ.

Η εκμετάλλευση των εργαζομένων; Δεν χρειάζεσαι πια αλυσίδες – το άγχος, η επισφάλεια, οι απολύσεις μέσω email κάνουν την ίδια δουλειά.

Η αποξένωση; Ζούμε σε έναν πλανήτη όπου όλοι μιλούν αλλά κανείς δεν ακούει. Δουλεύουμε, ψωνίζουμε, καίμε τις ζωές μας, και για ποιον λόγο;

Και ο Μαρξ στέκεται εκεί, με ένα σκωπτικό χαμόγελο, λέγοντας: «Σας τα έλεγα.»

—

Ταξική Πάλη: Ο Πόλεμος που Δεν Σταμάτησε Ποτέ

Ο κόσμος δεν είναι ουδέτερος. Είναι ένα πεδίο μάχης. Και η μάχη αυτή είναι αδιάκοπη. Δεν έχει σημαία, δεν έχει ημερομηνία έναρξης. Είναι μια σύγκρουση που μαίνεται κάτω από το δέρμα της Ιστορίας.

Οι εργαζόμενοι που διεκδικούν καλύτερους μισθούς; Είναι κομμάτι της.

Οι νέες μορφές δουλείας μέσω του freelancing και της gig economy; Είναι η απόδειξη ότι η εκμετάλλευση προσαρμόζεται, αλλά δεν πεθαίνει.

Οι γενιές που μεγάλωσαν πιστεύοντας στο «δουλειά-σπίτι-σύνταξη» και τώρα ανακαλύπτουν ότι σύνταξη δεν υπάρχει; Είναι η πιο σαδιστική ειρωνεία.

Ο Μαρξ δεν έβλεπε την ταξική πάλη ως μια ρομαντική αντίσταση, αλλά ως νόμο της φύσης. Ένα ηφαίστειο που σιγοβράζει και κάποια στιγμή θα εκραγεί.

Είναι έτοιμος ο κόσμος για αυτή την έκρηξη;

—

Μαρξισμός: Το Φάντασμα που Δεν Λέει να Πεθάνει

Τι κάνει έναν φιλόσοφο αθάνατο; Δεν είναι τα βιβλία του. Δεν είναι τα αγάλματα ή τα συνέδρια που γίνονται προς τιμήν του. Είναι το ότι, όσα χρόνια κι αν περάσουν, οι ιδέες του συνεχίζουν να είναι επικίνδυνες.

Γιατί συμβαίνει αυτό με τον Μαρξ;

Γιατί η αλήθεια του παραμένει ασυγχώρητη. Δεν είπε απλά ότι υπάρχει ανισότητα. Δεν είπε απλά ότι οι φτωχοί υποφέρουν. Είπε κάτι πολύ πιο ενοχλητικό: ότι αυτό το σύστημα δεν μπορεί να διορθωθεί.

Και αυτό δεν συγχωρείται.

Δεν είναι τυχαίο που, όποτε ο κόσμος φτάνει στα όριά του, ο Μαρξ επιστρέφει. Στις κρίσεις. Στις εξεγέρσεις. Στις συζητήσεις για το αν πρέπει να υπάρχει βασικό εισόδημα, δημόσια υγεία, περιορισμός του κεφαλαίου.

Δεν είναι τυχαίο που τον φοβούνται.

—

Το Ανοιχτό Ζήτημα του Μέλλοντος

Ο Μαρξ δεν ήταν μάντης. Δεν μπορούσε να δει την τεχνητή νοημοσύνη, το ίντερνετ, τα κρυπτονομίσματα. Αλλά αν ζούσε σήμερα, ένα πράγμα θα έλεγε: «Ο καπιταλισμός τελειοποιείται, αλλά η αρρώστια του μεγαλώνει.»

Είμαστε όμως έτοιμοι να τον ακούσουμε;

Η εποχή μας μοιάζει έτοιμη για μια νέα αφήγηση, ένα νέο όραμα πέρα από τον ανεξέλεγκτο πλουτισμό και την ατέλειωτη ανισότητα. Το ερώτημα είναι αν έχουμε τη δύναμη να φανταστούμε κάτι διαφορετικό.

Γιατί ο μεγαλύτερος φόβος της εποχής μας δεν είναι η επανάσταση. Είναι ότι μπορεί τελικά να μην υπάρξει καμία.

Και αυτό, θα ήταν το μεγαλύτερο χτύπημα στον Μαρξ.

—

Επίλογος: Η Ιδέα που Δεν Σβήνει

Υπήρξαν και θα υπάρξουν αμέτρητοι φιλόσοφοι. Αλλά λίγοι άλλαξαν την Ιστορία. Ο Μαρξ δεν ήταν ένας από αυτούς – ήταν εκείνος που έγραψε τους κανόνες του παιχνιδιού.

Σήμερα, ζούμε σε έναν κόσμο όπου το όραμά του δεν πραγματοποιήθηκε – αλλά και όπου οι εφιάλτες του δεν διαψεύστηκαν.

Η ιστορία δεν τελείωσε. Η πάλη δεν σταμάτησε.

Το ερώτημα δεν είναι αν ο Μαρξ είχε δίκιο.

Το ερώτημα είναι: Εμείς, έχουμε ακόμα τη δύναμη να αλλάξουμε τον κόσμο;